SOALAN 2 : KUMPULAN 1

Thursday 12 September 2013

SOALAN ESEI MINGGU 12

SOALAN 2 : Huraikan sejarah Sabah dan Sarawak secara ringkas.

Kumpulan 1 : Aisyah, Amira, Zuraihah, Fahmi, Syazwan

1.0       Sejarah Sabah

Nama ‘Sabah’ dipercayai berasal daripada sejenis tanaman iaitu pisang yang dikenali oleh masyarakat Bajau sebagai pisang saba yang dipanggil "SABBAH " atau nama lainnya "SAPPAH" . Pisang ini sangat popular dibuat pisang goreng. Pisang ini banyak ditanam di sepanjang pantai barat Sabah sebagai sumber makanan. 'Pisang saba' ini juga dikenali sebagai 'jaba' oleh masyarakat Bajau. Kini 'pisang saba' lebih dikenali sebagai pisang menurun. Nama 'Sabah' pertama kali digunakan pada abad ke-15 oleh para pedagang yang mengembara di antara Kepulauan Borneo Utara hinggalah ke Kepulauan Sulu di Selatan Filipina. Secara dasarnya, nama 'Sabah' telah pun digunakan sejak sebelum kedatangan Syarikat Berpiagam Borneo Utara dan British lagi.

Pada tahun 1881, nama 'Sabah' telah ditukar kepada 'Borneo Utara’ secara rasminya setelah negeri Sabah diambil alih oleh Syarikat Berpiagam Borneo Utara. Namun, nama 'Sabah' digunakan semula pada tahun 1963 selepas menyertai Malaysia. Sabah telah disebut sebagai 'Seludang', berdasarkan catatan puisi Jawa Nagarakertagama yang dikarang oleh Prapancha pada tahun 1365. Dalam catatan Marco Polo sewaktu beliau singgah di Borneo, pada ketika itu Sabah dikenali sebagai "BURNI" yang mungkin merujuk kepada Brunei. Penempatan manusia bermula di Sabah atau Borneo Utara adalah sejak  27 000 tahun yang lalu. Sebelum abad ke-6, hampir seluruh kepulauan Borneo adalah di bawah kekuasaan kesultanan Brunei. Sumber dari Rekod Sejarah pada tahun 600 Masihi, perhubungan diplomatik dan perdagangan antara kerajaan Brunei  dan  Kerajaaan Cina pada ketika itu telah direkodkan. Penempatan Cina dikatakan berada di kawasan Kinabatangan berdasarkan sumber arkeologi kerana terdapat jumpaan seramik yang ditemui di kawasan tersebut. Hal ini menunjukkan bahawa aktiviti petukaran barang, seramik dan rempah ratus pernah berlaku. Sebelum pendudukan British, Kepulauan Borneo mempunyai  tiga bentuk sistem politik iaitu sistem politik kesukuan, sistem politik Kesultanan dan sistem politik kuasa bebas. 

Sistem politik kesukuan terdapat di kawasan pedalaman yang dianggap merdeka dan dihuni oleh kaum-kaum Dusun, Murut dan Sungai. Kaum-kaum ini hidup terpisah dengan kumpulan lain atas faktor-faktor geografi seperti banjaran, bukit bukau, sungai dan jeram. Bagi politik Kesultanan, sistem ini wujud di sekitar persisiran pantai barat dan timur Borneo Utara dan bertapak kukuh di Pantai Barat. Kawasan-kawasan ini di uruskan atau di tadbir oleh wakil-wakil kesultanan Brunei. Walaupun dalam sistem Kesultanan Brunei tanah dan rakyat terletak di bawah kuasa mutlak Sultan, namun dalam kes Borneo Utara, kaum bangsawan Brunei diberi hak ke atas tanah dan penduduk. Hal ini menyebabkan tanah-tanah di Pantai Barat terpecah kepada 3 iaitu tanah milik para pengiran, tanah kuripan dan tanah Sultan. Sistem politik yang ketiga pula ialaah, sistem politik kuasa bebas. Sistem ini wujud disebabkan keberanian, keperwiraan seseorang tokoh yang dapat mencabar kuasa Sultan.Tokoh-tokoh ini menegakkan kekuasaan dan kewibawaan mereka melalui undang-undang sendiri tanpa mengiktiraf atau menghiraukan kuasa-kuasa lain. Golongan-golongan adalah daripada ketua-ketua yang mempunyai pertalian darah dengan kesultanan Sulu serta keturunan Arab Sharif. Contoh tokoh-tokoh ini adalah seperti Sharif Usman yang memerintah Marudu sekitar tahun 1830-1840.

Kesultanan Sulu mula berkuasa ke atas Sabah sekitar tahun 1662 apabila, perebutan Kuasa antara Sultan Mohammad Ali dan Bendahara Abdul Mumin. Dengan itu, Sultan Brunei terpaksa meminta pertolongan dari Sultan Sulu untuk menghapuskan pemberontak yang ingin menggulingkan Sultan Mohammad Ali. Sebagai ganjaran, Sultan Brunei telah memberikan separuh daripada Sabah  iaitu bahagaian Pantai Timur Borneo kepada Sultan Sulu. Kemudiannya, British mula bertapak ke atas Sabah seawal tahun 1760-an apabila Alexander Dalrymple membuat perjanjian dengan  Sultan Sulu untuk membuka pangkalan perdagangan Syarikat Hindia-Timur British di Pulau Balembangan yang terletak kira-kira 20 batu dari utara Kudat. Kemudiannya,  Dalrymple telah menggantikan nama pulau Balembangan kepada “Felecia”. Walaubagaimanapun, pertapakan syarikat British di Pulau tersebut tidak lama apabila pulau tersebut akhirnya di tinggalkan pada tahun 1805.  Pada tahun 1840-an British telah berunding dengan Sultan Brunei untuk menyerahkan Labuan yang terletak di Barat Laut Borneo. British ingin menjadikan Labuan sebagai pangkalan, melombong arang batu, membanteras lanun serta meningkatkan perdagangan. Labuan kekal di tangan  British sehingga tahun 1907, apabila Labuan diletakkan di bawah kerajaan negeri-negeri Selat.

Pada tahun 1850-an, Wakil Amerika iaitu Charles Lee Moses telah membuat perjanjian pajakan dengan Sultan Brunei selama 10 tahun dengan sewa sebanyak  $ 9,500 setahun  . Tidak lama kemudian, Moses telah menyerah pajakan tersebut kepada pedagang AS di Hongkong iaitu Joseph Torrey dan Thomas Harris. Akibat menghadapi masalah kewangan, pada tahun 1875, Torrey telah menjual haknya kepada Baron Gustavus Baron Overbeck  berbangsa Austria yang bekerjasama dengan saudagar kaya dari British bernama Alfred Dent. Pada tahun 1877, Overbeck telah berjaya mendapatkan pajakan seluruh hak tanah sultan Brunei di Sabah selama 10 tahun lagi iaitu dengan sewa sebanyak $ 15,000 setahun. Pada tahun 1878 pula, Overbeck telah berunding dengan Sultan Sulu untuk menandatangani perjanjian serah hak tanah di bawah kuasa Sultan Sulu kepada Syarikat Overbeck. Sultan Sulu bersetuju untuk menyerahkan haknya dengan bayaran $ 5,000 setahun.

Sultan Sulu juga menyerahkan seluruh haknya kepada British kerana kedua-dua pihak tersebut memiliki kerjasama sulit dalam hal perdagangan senjata api dan ubat bedil.  Sehingga kini, Sabah masih membayar sewa kepada Sultan Sulu sebanyak $5000 di sebabkan terdapat klausa dalam perjanjian tersebut yang berkata ; “sekarang ini saya berikan ini kepada kamu sebagai sewa sehingga tidak ada matahari dan bulan”. British walaubagaimanapun mengukuhkan kuasanya di tanah Sabah apabila Syarikat Overbeck dan Dent mengalami masalah kewangan dan terpaksa meminta suntikan kewangan daripada kerajaan British pada tahun 1878. British bersetuju untuk memberi bantuan kewangan dengan syarat hanya wakil British sahaja yang boleh berada di Borneo Utara. Dengan itu, Overbeck yang berbangsa Austria terpaksa menjualkan semua sahamnya kepada Alfred Dent. Pada tahun 1888, Borneo Utara diletakkan di bawah naungan British di mana kerajaan British akan memberikan perlindungan kepada Borneo Utara di bawah pengaruh British. Sepanjang pemerintahan syarikat British di Borneo Utara, banyak pembangunan telah pun dilakukan. Walaupun pemerintahan British berada dalam keadaan aman, masih terdapat juga beberapa penentangan seperti penentangan Mat Salleh (1894-1900) dan penentangan Rundum oleh kaum Murut pada tahun 1915. Pihak BNBCC berupaya memerintah Borneo Utara sehingga 1942, selama 60 tahun apabila Perang Dunia Kedua tercetus.

Tentera Jepun mendarat di Labuan pada 1 Januari dan menduduki Borneo Utara sehingga ia dibebaskan oleh askar dari ‘9th Division Australian Imperial Forces (A.I.F)’ pada tahun 1945. Selepas Perang Dunia Kedua, Borneo Utara telah ditadbir oleh Pentadbiran Ketenteraan British (British Military Administration) sehingga 15 Julai 1946 apabila kerajaan sivil disambung semula. Pada 15 Julai 1946, Borneo Utara diletakkan di bawah jajahan British kerana BNBCC tidak mampu membina semula kemusnahan Borneo Utara selepas Perang Dunia Kedua. Kemusnahan teruk yang dialami oleh bandar Sandakan telah menyebabkan Jesselton dipilih sebagai ibu negeri selepas era Perang Dunia Kedua dan status ini kekal ke hari ini. Sistem pentadbiran penjajahan selepas perang adalah sama dengan sistem pentadbiran pada era BNBCC. Pembinaan semula dan pembangunan negeri Borneo Utara menjadi fokus utama para pentadbir.

Pada amnya keadaan negeri Borneo Utara adalah aman dan tenang sehingga tahun 1960-an apabila wujudnya kesedaran politik. Keinginan kemerdekaan seperti yang dicapai oleh negara lain telah sampai ke Borneo Utara. Penyebaran semangat ini bermula dengan pengumuman yang dilakukan oleh Perdana Menteri Malaya, Tunku Abdul Rahman pada tahun 1961 berkaitan dengan pembentukan Persekutuan Malaysia yang terdiri daripada Malaya, Borneo Utara, Sarawak, Brunei dan Singapura. Malaysia telah wujud dengan rasminya, tanpa Brunei, pada 16 September 1963 dan nama Borneo Utara telah ditukar kepada Sabah. Terlebih dahulu dari itu, Borneo Utara telah mencapai kemerdekaan dari British pada 31 0gos 1963. Bagaimanapun pada tahun 1965, Singapura keluar daripada Persekutuan Malaysia.

2.0       Sejarah Sarawak

            Sarawak adalah sebahagian daripada Kesultanan Brunei. Sultan Brunei memrintah wilayah Sarawak melalui pembesar-pembesar yang berasal dari Brunei. Sarawak pada awalnya adalah sebuah daerah kecil yang dikelilingi Sungai Sarawak yang kaya dengan logam-logam emas dan antimony. Semasa pemerintahan Sultan Omar Ali Syaifuddin II, Sultan Brunei melantik seorang pembesar bernama Pangeran Mahkota dari Istana Brunei sebagai gabenor Sarawak. Beliau mengambil alih pemerintahan daripada pembesar tempatan.Penduduk tempatan tidak berpuas hati dengan pemerintahan Pangeran Mahkota kerana beliau mengenakan cukai yang tinggi, memaksa rakyat bekerja di lombong-lombong tanpa gaji serta merampas hasil-hasil keluaran rakyat. Pada ketika ini, Pangeran Yusuf  tiba. Beliau merupakan bapa saudara Sultan Brunei yang dibuang dari istana. Pangran Yusuf ini menghasut penduduk tempatan supaya memberontak Gabenor Sarawak. Kesannya, kekacauan telah berlaku di Sarawak.

 Seterusnya, pada tahun 1836, pemberontakan telah berlaku terhadap Pangeran Mahkota yang dilakukan oleh Melayu dan Dayak Darat. Pemberontakan ini diketuai oleh datuk Patinggi Ali. Pangeran Muda Hasim telah dilantik oleh Sultan Brunei untuk mematahkan pemberontakan tersebut. Namun begitu, beliau gagal dan terpaksa meminta bantuan daripada James Brooke. Sebagai balasan, James Brooke akan dilantik menjadi Gabenor Sarawak. James Brooke mendapatkan bantuan daripada kapten Henry Keppel dan kapal Dido, kapal-kapal kepunyaan tentera diraja British (Phlegethon, Albatross, Roayalis) serta sebuah kapal SHT bernama Nemesis. Akhirnya, James Brooke berjaya membantu Raja Muda Hashim memadamkan pemberontakan itu. Pangeran Mahkota diusir keluar dari Sarawak. Mengikuti perjanjian, James Brooke telah diisytiharkan sebagai Raja Sarawak dengan gelaran Raja Putih. Beliau mengamalkan sistem pemerintahan monarki iaitu raja mempunyai kuasa mutlak  di samping sistem pemerintahan tradisional juga diteruskan. Akan tetapi, taraf beliau hanyalah sebagai ‘Gabenor’. Wilayah Sarawak masih lagi di bawah kuasa Sultan Brunei. Kawasan pemerintahan James Brooke adalah bermula dari Tanjung Datu hingga ke kuala Sungai Samarahan.

Pada tahun 1846, kuasa pentadbiran kawasan Tanjung Datu hingga ke Kuala Sungai Samarahan telah diserahkan secara sah kepada James Brooke. Beliau bersetuju membayar pampasan tahunan kepada Sultan Brunei dan pangeran Muda Hasim sebanyak $1000, $300 kepada Datu Patinggi, $150 kepada Datu Bandar dan $100 kepada Datu Temenggung. James Brooke mempunyai hubungan yang baik dengan pembesar-pembesar tempatan. Beliau telah melantik pembesar-pembesar tempatan menjadi penasihat kanan dalam pentadbirannya. Dalam pada pemerintahan Raja Putih, Majlis Tertinggi (1855) Majlis Negeri (1868) telah dibentuk bagi membantu pentadbiran. Majlis tertinggi berfungsi untuk membuat dasar yang berkaitan dengan Sarawak. Kemudiannya, James Brooke meluaskan kuasanya ke  atas Mukah. Mukah merupakan kawasan yang kaya dengan sagu. James Brooke telah mendapat kebenaran daripada Sultan Brunei bagi meletakkan Mukah di bawah kuasanya. Beliau telah mendirikan kota di sarikei keranan ingin menjaga keamanan di kawasan tersebut. Lingkungan tahun 1853 hingga tahun 1861, Sultan Brunei terpaksa menyerahkan beberapa kawaasan kepada James Brooke  iaitu Sungai Sadong, Saribas, Rajang, Samarahan, Krian, Sekrang dan kawasan bermula dari Rajang hingga ke Tanjung Kidurong.

Pada tahun 1885, Sungai Trusan telah menjadi sebahagian daripada Sarawak. Kawasan ini diserahkan oelh Sultan Brunei kerana penduduk di situ sering bertelingkah. Pemerintahan James Brooke telah diteruskan oleh Charles Brooke selepas kematiannya pada 1868. Charles Brooke telah bertindak meneruskan usaha bagi meluaskan sempadan Sarawak. Majlis Negeri turut dibentuk. Majlis Negeri ini berperanan dalam memberi peluang kepada pegawai dan pembesar dari kawasan baru menyuarakan masalah. Ahli bagi Majlis Negeri ini adalah terdiri daripada ahli Majlis Tertinggi, pegawai-pegawai kanan Eropah dan Melayu serta ketua-ketua kaum Iban.  Pada ketika ini juga, orang Kayan dan Sungai Baram memberontak terhada kerajaan Brunei. Mereka enggan membayar cukai kepada Sultan Brunei srta menghalau pemungut-pemungut cukai yang datang daari Brunei.  Raja Charles Brooke telah membincangkan perkara ini dengan Sultan Brunei. Hasil daripada perbincangan tersebut, Sultan Brunei  telah membenarkan Charles Brooke memerintah kawasan ini dengan bayaran tahunan yang tinggi.   Dalam tahun yang sama, Sarawak telah dibahagikan kepada lima bahagian. Hal ini adalah bagi memudahkan pentadbiran. Setiap bahagian diketuai oleh seorang Residen dan dibantu oleh Penolong Residen yang terdiri daripada orang Eropah. Manakala, setiap residen dibantu oleh pegawai tempatan yang digelar Pegawai Anak Negeri. Mereka berperanan dalam menasihati Residen, mengutip cukai dan mengetuai ekspedisi ketenteraan. 

Setiap bahagian mempunyai majlis yang dipengerusikan oleh Residen dan pegawai-pegawainya. Di peringkat kampung pula, ketua penduduk menjalankan tugas dengan mengekalkan peraturan, menyelesaikan pergaduhan dan memungut cukai. Jika dilihat, sistem pentadbiran Raja Putih di Sarawak berjaaya menggabungkan sistem barat dengaan unsur-unsur tempatan. Pada tahun 1890, Limbang telah diserahkan oleh Sultan Hashim (sultan baru) kerana ketua-ketua dan penduduk-penduduk sering memberontak terhadap Sultan Brunei. Manakala, Bandar Lawa dan petempatan-petempatan di sepanjang sungai-sungainya adalah milik Borneo Utara.    Penduduk Lawa dan kawasan sekitarnya merupakan suku bangsa yang sama seperti penduduk di Sungai Trusan yang  telah pun menyertai Sarawak. Oleh yang demikian, pada tahun 1905, Sarawak telah membeli Lawa dari Syarikat Borneo Utara. Pada tahun 1941,Vyber Brooke telah membentuk satu perlembagaan bagi Sarawak. Dalam perlembagaan tersebut, Vyner Brooke telah menyerahkan kuasa mutlaknya kepada Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri. Majlis Tertinggi mempunyai ahli sebanyak 5 orang, manakala Majlis Negeri pula mempunyai ahli seramai 25 orang iaitu 14 orang ahli rasmi dilantik daripada pegawai perkhidmatan wan Sarawak dan 11 ahli tidak rasmi yang dilantik oleh Raja Brooke bagi menjaga kepentingan penduduk. Vyner Brooke telah berjanji ingin memberikan kemerdekaan kepada Sarawak.

Pada 1 Julai 1946, Sarawak telah menjadi tanah jajahan British. Hal ini bermakna, tamatnya pemerintahan Raja Putih secara rasmi dan British meluaskan kuasa penuh ke atas Sarawak. Pada 8 Disember 1946, selepas Perang Dunia Kedua, British mengambil alih Sarawak.Kerajaan kolonial mula untuk membiarkan Sarawak secara beransur-ansur bergerak ke arah cara bebas. Dalam 10 tahun yang pertama, British telah mengekalkan Perlembagaan tahun 1941 yang diilhamkan oleh Raja-raja Brooke. Kemudiannya, Majlis Tempatan telah dtubuhkan pada 1948 yang bertujuan memberikan latihan kepada penduduk dalam pemerintahan. Majlis Tempatan tersebut berkuasa dalam menguruskan pelajaran kesihatan, bekalan air, bekalan kuasa elektrik, jalan raya daan pungutan cukai. Namun, pada taahun 1956, kerajaan British telah meluluskan perlembagaan baru. Perlembagaan ini telah dikuatkuasakan pada 1 April 1957. Dalam perlembagaan tahun 1956 ini, Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri terus wujud bagi membantu Gabenor Sarawak. Ahli majlis Tertinggi adalah seramai 10 orang, manakala ahli Majlis Negeri seramai 22 orang yang dipilih oleh rakyat secara tidak langsung dari Majlis Daerah ke Majlis Penasihat Bahagian dan akhirnya ke Majlis Negeri. Majlis Tempatan pula telah diubah menjadi Majlis Daerah.

Pada 27 Mei 1961, Perdana Menteri Malaya, Tunku Abdul Rahman, yang dicadangkan dekat politik dan ekonomi kerjasama di antara Persekutuan Tanah Melayu, Singapura, Sarawak, Borneo Utara (Sabah sebagai dikenali ketika itu) dan Brunei dalam bentuk penggabungan. Seterusnya, pada 22 Julai 1963, Sarawak diteruskan ke arah kerajaan sendiri sebagai sebuah negara berdaulat dengan kabinet negeri yang diketuai oleh yang pertama Ketua Menteri Tan Sri Stephen Kalong Ningkan. Pada 9 Julai 1963 pula, Perjanjian Malaysia telah ditandatangani oleh Malaya, Sabah, Sarawak dan Singapura. Terdapat perjanjian 18 perkara Sarawak dalam proses mewujudkan Malaysia. Tujuannya perjanjian ini adalah untuk melindungi kepentingan dan hak-hak dan autonomi rakyat negeri ini selepas pembentukan Malaysia. Malaysia telah ditubuhkan pada 16 September 1963, dan terdiri daripada Persekutuan Tanah Melayu, Singapura, Sarawak dan Borneo Utara (kini Sabah).