Thursday 12 September 2013
SOALAN ESEI MINGGU 12
SOALAN 2 : Huraikan sejarah Sabah dan Sarawak secara
ringkas.
Kumpulan 3 : Najwa, Rafidah, Suhana, Joejie, Omar
Sarawak dan Sabah terletak di Kepulauan Borneo
yang berada di tengah-tengah laluan perdagangan yang luas lagi menguntungkan.
Kedudukan pulau Borneo yang tersilang dari setiap penjuru oleh sungai-sungai,
teluk-teluk, tanah yang subur dan megah dengan barang-barang dagangan dari
serata dunia. Kesemua ciri di atas telah menarik kuasa imperialis Barat iaitu
British untuk menguasainya. Sebelum kedatangan kuasa British, pembesar-pembesar
Brunei yang digelar Pangeran telah ditugaskan untuk mentadbir setiap wilayah di
Sarawak dan Sabah. Kemudian, setelah British bertapak di Sarawak dan Sabah,
tugas mentadbir negeri tersebut telah diambil alih oleh Gabenor yang terdiri
daripada golongan kulit putih. Namun, setelah Sabah dan Sarawak menyertai
kerajaan Malaysia pada 16 September 1946, secara tidak langsung Sabah dan
Sarawak bebas daripada cengkaman British dan mampu mentadbir mengikut acuan
sendiri.
Sabah dan Sarawak mempunyai sejarah yang luar
biasa dan unik . Pada asalnya, Sabah dan Sarawak merupakan sebahagian daripada
tanah jajahan Brunei. Pada abad ke-enam, kerajaan Brunei merupakan sebuah
kerajaan yang mempunyai tanah jajahan yang luas dan merupakan antara empayar
yang kuat suatu ketika dahulu. Buktinya, beberapa siri serangan oleh Sepanyol
dapat dipatahkan oleh Brunei. Namun begitu, setelah kemangkatan Sultan Bolkiah
pada kurun ke-16, kerajaan Brunei menjadi semakin lemah. Kawasan jajahan yang
begitu luas menjadi sukar untuk dikawal akibat berlakunya konflik dalaman dan
perebutan tanah jajahan oleh pembesar-pembesar tempatan. Di Sarawak, kekacauan
dan pemberontakan yang terjadi di kawasan antara Sungai Skrang dan Sungai
Saribas yang diketuai oleh Pangiran Yusof telah mengakibatkan Sultan Brunei
terpaksa mengarahkan Pangiran Muda Hasyim bagi menamatkan kekacauan yang
berlaku. Namun begitu, usaha untuk menghentikan kekacauan itu tidak berjaya
sehinggalah ketibaan James Brooke pada tahun 1839. Semenjak itu, James Brooke
memulakan usahanya untuk memperkukuh kuasanya di Sarawak. Akhirnya, setelah
beberapa siri perjanjian dilakukan, James Brooke telah berjaya mengukuhkan
kuasanya di Sarawak pada 1841.
Bagi negeri Sabah, sebelum abad ke-16, Sabah
tidak mempunyai sistem pemerintahan Beraja. Disebabkan itu, sistem politik
Sabah terbahagi kepada tiga mengikut kawasan iaitu sistem politik kesukuan,
sistem politik kesultanan dan sistem politik ketua babas. Pada abad ke-17,
Sabah telah berada di bawah tanah jajahan Kesultanan Brunei. Kekuasaan
Kesultanan Brunei di Sabah pula berkurang pada tahun 1662 apabila berlaku
perebutan kuasa di Brunei sehingga Sultan Muhyiddin terpaksa menyerahkan
bahagian kawasan timur laut Sabah kepada Kesultanan Brunei.
British mula
bertapak keatas Sabah seawal tahun 1760-an apabila Alexander Dalrymple membuat
perjanjian dengan Sultan Sulu untuk membuka pangkalan perdagangan
Syarikat Hindia-Timur British di Pulau Balembangan yang terletak kira-kira 20
batu dari utara Kudat. Dalrymple kemudian mengganti nama pulau Balembangan kepada
“Felecia”. Walaubagaimanapun pertapakan syarikat British di Pulau tersebut
tidak lama apabila pulau tersebut akhirnya di tinggalkan pada tahun 1805.Pada
tahun 1840-an British telah berunding dengan Sultan Brunei untuk menyerahkan
Labuan yang terletak di Barat Laut Borneo. British ingin menjadikan Labuan
sebagai pangkalan, melombong arang batu, membanteras lanun serta meningkatkan
perdagangan. Labuan kekal di tangan British sehingga tahun 1907,
apabila Labuan di letakkan di bawah kerajaan negeri-negeri Selat.
Pada tahun 1850-an,
Wakil Amerika iaitu Charles Lee Moses telah membuat perjanjian pajakan dengan
sewa $ 9,500 setahun selama 10 tahun dengan Sultan Brunei. Tidak
lama kemudian, Moses telah menyerah pajakan tersebut kepada pedagang AS di
Hongkong iaitu Joseph Torrey dan Thomas Harris. Akibat menghadapi masalah
kewangan, pada tahun 1875, Torrey telah menjual haknya kepada Baron Gustavus
Baron Overbeck berbangsa Austria yang bekerjasama dengan saudagar
kaya dari British bernama Alfred Dent. Pada tahun 1877 Overbeck telah Berjaya
mendapat pajakan seluruh hak tanah sultan Brunei di Sabah selama 10 tahun lagi
iaitu dengan sewa sebanyak $ 15,000 setahun.
Pada tahun 1881, Sabah telah ditadbir oleh
Kompeni Berpiagam Borneo Utara (British North Borneo Charted Company) yang
ditubuhkan di London. Bentuk pentadbiran
kompeni ini adalah pentadbiran secara tidak langsung di mana gabenor menjadi
ketua kompeni. Gabenor ini dibantu oleh Majlis penasihat yang terdiri daripada
pegawai kanan kompeni. Majlis ini tidak mempunyai wakil masyarakat peribumi di
mana kompeni perlu berkerja rapat dengan pembesar tempatan atau perwakilan
mereka bagi mentadbir sabah.
Di bawah pentadbiran SBUB, Sabah dibahagikan
kepada beberapa residensi iaitu residensi Pantai Barat, residensi Sandakan,
residensi Tawau dan residensi pedalaman. Setiap residensi ditadbir oleh seorang
residen dan residensi ini dipecahkan kepada beberapa daerah yang ditadbir oleh
pegawai daerah yang terdiri daripada pegawai British. Selain itu juga terdapat
juga pembesar tempatan yang memainkan peranan dalam mentadbir negeri ini iaitu
ketua anak negeri. Tugas ketua anak negeri ialah sebagai pembantu kanan pegawai
daerah.
Namun demikian, di zaman pentadbiran SBUB
terdapat penindasan dan eksploitasi yang dilakukan oleh pemerintahan Inggeris
terhadap anak negeri. Tindakan pihak British yang menindas dan melucut hak-hak
penduduk setempat. SBUB melantik ketua kampong yang bergelar Orang Tua di
peringkat kampung. Hal ini kerana mereka memahami adat dan budaya masyarakat
setempat.
Untuk menjaga keamanan negeri, SBUB
melaksanakan undang-undang barat dan undang-undang tempatan. Mahkamah Majistret
dan Mahkamah Anak Negeri diwujudkan. Mahkamah Anak Negeri diketuai oleh ketua
anak negeri. Martabat dan kewibawaan ketua-ketua peribumi dipertingkatkan
melalui jawatan tersebut.
Matlamat penting SBUB adalah bertujuan untuk
menguasai Sabah adalah untuk membolot kekayaan ekonominya. SBUB telah,
mengeksploitasi kekayaan hasil tradisional Sabah seperti sagu, sarang burung,
pokok lanut, trepan, sirip ikan yu dan rotan. Aktiviti pertanian, pembalakan
dan perlombongan juga dikuasai oleh SBUB untuk mengaut keuntungan. SBUB
mengeluarkan mata wang yang pertama pada tahun 1882.
Di Sabah juga, SBUB juga mengusahakan tanaman
baru seperti getah dan tembakau. Tanaman-tanaman ini dapat diusahakan di Sabah
kerana Sabah mempunyai tanah yang luas dan subur. Tembakau menjadi tanaman
dagangan yang penting di Sabah kerana mutunya diiktiraf sebagai yang terbaik di
dunia. Tembakau di Sabah mendapat pasaran yang baik di Belanda dan Amerika
Syarikat. SBUB menggalakkan tanaman
tembakau di Sabah dengan mengecualikan cukai eksport kepada peladang tembakau.
Menjelang tahun 1890 terdapat 61 buah ladang tembakau Sabah yang bernilai lebih
daripada dua juta dolar.
Pembinaan landasan kereta api telah membawa
kepada pembukaan ladang-ladang getah di Beafort, Jesselton, dan Tenom. SBUB
menggalakkan penanaman getah dengan cara memberi 4% dividen kepada pengusaha
tanaman getah, pengecualian cukai eksport getah selama 50 tahun serta membawa
masuk buruh dari China dan Jawa untuk bekerja di ladang. oleh sebab itu getah
menjadi antara hasil eksport penting SBUB. Hasil balak di Sabah juga dikuasai
oleh SBUB. Kegiatan balak ini banyak diusahakan di Sandakan, Lahad Datu, dan
Tawau. Oleh yang demikian SBUB membawa masuk buruh dari Indonesia dan Filipina
untuk bekerja dalam kegiatan pembalakan. Hasil balak tersebut dieksport melalui
Sandakan ke China, Singapura, Britain dan Australia. Selain daripada kegiatan
pembalakan, SBUB juga menggalakkan kegiatan perlombongan di Sabah seperti emas,
arang batu, dan mangan
SBUB juga menyediakan pelbagai kemudahan asas
yang bertujuan untuk kepentingan dan keuntungan SBUB sendiri. Kemudahan asas
seperti sistem pengangkutan. Pada tahun 1896, SBUB membina landasan kereta api
yang pertama sepanjang 32 km bagi menghubungkan Weston dan Beaufort.
Kemudiannya pada tahun 1905, landasan kereta api dari Beaufort disambung ke
Jesselton dan seterusnya ke Tenom dan Melalap. Pembinaan landasan kereta api
ini memudahkan pengangkutan hasil keluaran di bahagian pedalaman ke pelabuhan.
Pembinaan kereta api juga menggalakkan pembukaan ladang getah di sekitar
Beaufort Tenom dan Jesselton. Selain itu juga, SBUB membina jalan raya di
Bandar-bandar besar seperti Jesselton, Sandakan, Lahad Datu, Kudat dan Tawau.
jalan raya yang dibina menghubungkan kawasan kegiatan ekonomi dengan Bandar dan
pelabuhan. SBUB menyediakan sistem pengangkutan air dan sungai. Oleh yang
demikian SBUB telah menubuhkan syarikat perkapalan seperti straits steamship
mula berkhidmat pada tahun 1890 untuk mengangkut barangan dan penumpang dari
dalam dan luar negeri.
SBUB kurang menumpukan perhatian dalam bidang
pendidikan. Pada peringkat awal, sekolah-sekolah didirikan oleh mubaligh
Kristian untuk menyebarkan agama Kristian. Pada tahun 1909, Jabatan Pelajaran
ditubuhkan untuk menguruskan sekolah-sekolah di Sabah. Pada tahun 1915 pula
sekolah latihan didirikan bagi anak-anak negeri. Manakala sekolah cina
dikendalikan oleh masyarakat cina sendiri. SBUB hanya menyediakan pendidikan
rendah kerana menganggap bidang pendidikan tidak menguntungkan.
Dalam kemudahan kesihatan SBUB menyediakan
hospital-hospital di kawasan Bandar manakala pusat-pusat kesihatan di kawasan
luar Bandar. Oleh kerana bilangan doktor tidak mencukupi dan perkhidmatan
perubatan tidak dapat dinikmati oleh semua penduduk sabah. Perkembangan
kegiatan ekonomi dan sosial di sabah telah membawa kemunculan Bandar-bandar
baru seperti Sandakan, Kudat, Jesselton, Tawau dan Lahad Datu. Bandar-bandar
ini kemudiannya berkembang menjadi pusat kegiatan ekonomi dan pusat
pentadbiran.
Setelah diiktiraf sebagai Raja Sarawak James
Brooke berusaha meluaskan kuasanya di Sarawak. Sepanjang tahun 1853 hingga 1905
beberapa peristiwa yang berlaku telah memberi peluang kepada keluarga Brooke
untuk meluaskan kawasan pemerintahan mereka dengan bantuan angkatan laut
British. Iaitu pertamanya,penentangan di Saribas dan Batang Lupar menyebabkan
Sultan Abdul Mu’mein menyerahkan kawasan Sarawak antara Sungai Samarahan dengan
Sungai Rajang kepada keluarga Brooke dengan bayaran 1500 dolar setahun.
Manakala pada tahun 1861 kekacauan di sepanjang Sungai Rajang menyebabkan
Sultan Mu’mein menyerahkan kawasan Sungai Rajang kepada keluarga Brooke dengan bayaran 4500 dolar setahun.
Seterusnya, pada tahun 1863 pembunuhan beberapa orang peniaga Sarawak oleh
orang Murut di lembangan Sungai Trusan menyebabkan kawasan tersebut diserahkan
kepada keluarga Brooke dengan bayaran 4500 dolar setahun. Dan akhirnya,
pada tahun 1905 Charles Brooke membeli
Lawas daripada Sultan Hashim Jalal (1885-1906). Jadi kesemua peristiwa ini
telah memudahkan proses keluarga Brooke meluaskan kuasa malah menjelang 1905,
keluarga Brooke telah berjaya meluaskan wilayahnya ke sempadan Brunei dan
sempadan yang dibentuknya kekal hingga
ke hari ini.
Di
negeri Sarawak pula, sepanjang pemerintahan keluarga Brooke di Sarawak terdapat
beberapa perubahan yang dilakukan
terhadap Sarawak iaitu dari segi pentadbiran, ekonomi,dan sosial. Pertamanya,
dari segi pentadbiran James Brooke telah memperkenalkan sistem pentadbiran
beraja. Pentadbiran juga dibantu oleh pembesar Melayu yang berpengaruh seperti
Datu Patinggi, Datu Bandar, dan Datu Temenggung. Walau bagaimanapun, pembesar Melayu
hanya bertanggungjawab menasihati beliau dalam hal-hal yang berkaitan dengan
undang-undang dan adat-adat tempatan. Dalam pada itu, James Brooke juga telah
memperkenalkan Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri untuk melicinkan pentadbiran.
Sarawak juga dibahagikan kepada lima bahagian dan setiap bahagian ditadbir oleh
Majlis Bahagian. Sempena ulang tahun 100 tahun pentadbiran keluarga Brooke di
Sarawak Raja Charles Vyner Brooke mengisytiharkan Perlembagaan Baru Sarawak
pada 24 September 1941. Perlembagaan ini merupakan sebuah perlembagaan yang
bermakna dalam sejarah Sarawak kerana merupakan sebuah perlembagaan
pertama bertulis dan perlembagaan ini juga menggariskan
pemberian kuasa pemerintahan kepada rakyat Sarawak melalui Majlis Negeri. Walau
bagaimanapun, perlembagaan ini tidak dapat dilaksanakan kerana Perang Dunia
Kedua meletus pada tahun 1941.
Selain
itu, dari segi ekonomi beberapa perubahan telah dilakukan untuk menjaga
kepentingan ekonomi keluarga Brooke. Di bawah keluarga Brooke ekonomi Sarawak
diberi lebih peluang kepada kaum Cina dalam bidang perlombongan dan pembangunan ekonomi dan sosial tidak
seimbang kerana tumpuan hanya diberi kepada Bahagian Pertama dan Bahagian Kedua
Sarawak. Walau bagaimanapun, secara ringkas ekonomi Sarawak terdiri daripada
hasil hutan, perlombongan dan tanaman tradisional yang semakin mantap di bawah
keluarga Brooke
Akhirnya
perubahan dari segi sosial ialah keluarga Brooke telah melaksanakan dasar pecah
perintah. Iaitu di bawah dasar pecah
perintah dasar pentadbiran Brooke telah memisahkan setiap kaum dalam kegiatan ekonomi. Contohnya, orang Melayu terlibat dalam bidang pentadbiran
manakala orang Iban dalam bidang ketenteraan. Selain itu, dasar ini juga
memisahkan petempatan penduduk dan akibatnya perpaduan penduduk pelbagai kaum
di Sarawak tersekat dan Raja Brooke dapat mengukuhkan kedudukannya sebagai Raja
Sarawak. Dalam pada itu, dari segi kemudahan asas pentadbiran Brooke mewujudkan
kemudahan asas di kawasan bandar tetapi kurang memberikan perhatian di kawasan
pedalaman.
Sarawak menjadi sebuah negara yang mutlak pada 22 Julai 1963 apabila
Gabenor British Sir Alexander Waddel menyerahkan kuasa kepada anak tempatan
iaitu Tan Sri Stephen Kalong Ningkan dan Timbalan Ketua Menteri pula adalah
Datuk Amar James Wong Kim Min. Sarawak merdeka sebagai sebuah negara selama 77
hari sahaja kemudian memutuskan untuk bergabung dengan Sabah, Singapura dan
Tanah Melayu untuk membentuk Malaysia. Manakala Sabah telah mencapai
kemerdekaan pada 31 Ogos 1963, apabila Gabenor Koloni, Sir William Goode
menamatkan era kolonial Syarikat Berpiagam Borneo Utara British dengan
mengisytiharkan Borneo Utara membentuk kerajaan sendiri pada tarikh berkenaan.
Namun, pengisytiharan rasmi kemerdekaan Sabah hanya dibuat pada 16 September
1963 di Padang Merdeka, Jesselton sekarang dikenali sebagai Kota Kinabalu oleh
Ketua Menteri Sabah ketika itu, Tun Mohd Fuad Stephens.
Sabah dan Sarawak menjadi sebahagian dari
Malaysia secara rasmi pada tanggal 16 September 1963 dengan persetujuan bahawa hak
dan hasil negara adalah dikongsi bersama dengan 13 buah negeri yang lain atau
1/14. Sabah dan Sarawak turut mengemukakan tuntutan 20 perkara bagi sabah dan
18 perkara bagi Sarawak yang berkaitan dengan agama, bahasa, kewangan, hak
Bumiputera Sabah dan Sarawak dan imigresen. Hal ini bagi menjaga kepentingan
dan kebajikan rakyat Sabah dan Sarawak.
Intihanya, Sarawak dan Sabah mempunyai sejarah
mereka yang tersendiri. Akan tetapi, sejarah Sabah dan Sarawak hampir sama
dengan negeri lain di Semenanjung Tanah Melayu. Hal ini demikian kerana,
kesemua negeri tersebut pernah berada bawak penguasaan British. Apa yang
membezakannya ialah bila pihak British mula bertapak dan berapa lama tempoh
masa pemerintahan mereka. Matlamat mereka melebarkan kuasa ke Sabah dan Sarawak
tetap sama iaitu ingin memonopoli hasil bumi serta menjadikan negeri-negeri
tersebut sebagai tanah jajahan. Setelah tercapai objektif-objektif tersebut,
mereka pun bersedia untuk membebaskan dan memerdekakan Sabah dan Sarawak.
Penyatuan Sabah dan Sarawak dengan Tanah Melayu telah membentuk sebuah negara
yang dinamakan sebagai Malaysia. Sejak itu, perkembangan dan pembangunan yang
dilaksanakan di Semenanjung Tanah Melayu turut sama-sama dirasai oleh penduduk
di Sabah dan Sarawak. Pemodenan di Sabah dan Sarawak juga tidak pernah
diketepikan. Setelah Sabah dan Sarawak bergabung dengan Persekutuan Tanah
Melayu yang telah mencapai usia 50 tahun pelbagai pembangunan dan kemajuan
telah dilakukan. Sabah dan Sarawak yang kaya dengan sumber semula jadi telah
menjadi pemangkin kepada perkembangan ekonomi negara, di mana Sabah dan Sarawak
merupakan pengeluar minyak utama di Malaysia. Dari segi kemudahan infrastruktur
pula pelbagai kemudahan telah disediakan, misalnya kemudahan jalan raya untuk
menghubungkan beberapa kawasan telah di naik taraf bagi memudahkan perhubungan.
Di samping itu, kawasan-kawasan bandar juga telah dimajukan agar pembangunan di
Sabah dan Sarawak setanding dengan pembangunan di Semenanjung Tanah Melayu.
Namun begitu, keluasan Sabah dan Sarawak yang
besar menyebabkan masih ada kawasan yang masih mundur dan tidak dapat
dibangunkan terutamanya di kawasan pedalaman. Hal ini menyebabkan penduduk
Sabah dan Sarawak yang tinggal di kawasan pedalaman masih lagi ketinggalan dari
arus pemodenan. terdapat kawasan di pedalaman yang tidak mempunyai kemudahan
seperti elektrik, hospital dan sebagainya. Maka itu, jika dibandingkan dengan
Semenanjung Tanah Melayu sememangnya Sabah dan Sarawak masih lagi ketinggalan
dari segi pembangunan dan kemajuan, walaupun telah bergabung dalam Malaysia
selama 50 tahun namun pembangunan dan kemajuan di Sabah dan Sarawak masih belum
seiring dengan pembangunan dan kemajuan yang berlaku di Semenanjung Tanah
Melayu.
0 comments:
Post a Comment