Thursday, 12 September 2013
SOALAN ESEI MINGGU 12
SOALAN 2 : Huraikan sejarah Sabah dan Sarawak secara
ringkas.
Kumpulan 1 : Aisyah, Amira, Zuraihah, Fahmi, Syazwan
1.0
Sejarah Sabah
Nama
‘Sabah’ dipercayai berasal daripada sejenis tanaman iaitu pisang yang dikenali oleh
masyarakat Bajau sebagai pisang saba yang dipanggil "SABBAH "
atau nama lainnya "SAPPAH" . Pisang ini sangat popular dibuat pisang
goreng. Pisang ini banyak ditanam di sepanjang pantai barat Sabah sebagai
sumber makanan. 'Pisang saba' ini juga dikenali sebagai 'jaba' oleh
masyarakat Bajau. Kini 'pisang saba' lebih dikenali sebagai pisang
menurun. Nama 'Sabah' pertama kali digunakan pada abad ke-15 oleh para pedagang
yang mengembara di antara Kepulauan Borneo Utara hinggalah ke Kepulauan Sulu di
Selatan Filipina. Secara dasarnya, nama 'Sabah' telah pun digunakan sejak
sebelum kedatangan Syarikat Berpiagam Borneo Utara dan British lagi.
Pada
tahun 1881, nama 'Sabah' telah ditukar kepada 'Borneo Utara’ secara rasminya setelah
negeri Sabah diambil alih oleh Syarikat Berpiagam Borneo Utara. Namun, nama
'Sabah' digunakan semula pada tahun 1963 selepas menyertai Malaysia. Sabah telah
disebut sebagai 'Seludang', berdasarkan catatan puisi Jawa Nagarakertagama yang
dikarang oleh Prapancha pada tahun 1365. Dalam catatan Marco Polo sewaktu
beliau singgah di Borneo, pada ketika itu Sabah dikenali sebagai
"BURNI" yang mungkin merujuk kepada Brunei. Penempatan manusia bermula
di Sabah atau Borneo Utara adalah sejak 27 000 tahun yang lalu. Sebelum abad ke-6,
hampir seluruh kepulauan Borneo adalah di bawah kekuasaan kesultanan Brunei.
Sumber dari Rekod Sejarah pada tahun 600 Masihi, perhubungan diplomatik dan
perdagangan antara kerajaan Brunei dan Kerajaaan Cina
pada ketika itu telah direkodkan. Penempatan Cina dikatakan berada di kawasan
Kinabatangan berdasarkan sumber arkeologi kerana terdapat jumpaan seramik yang
ditemui di kawasan tersebut. Hal ini menunjukkan bahawa aktiviti petukaran
barang, seramik dan rempah ratus pernah berlaku. Sebelum
pendudukan British, Kepulauan Borneo mempunyai tiga bentuk sistem
politik iaitu sistem politik kesukuan, sistem politik Kesultanan dan sistem
politik kuasa bebas.
Sistem
politik kesukuan terdapat di kawasan pedalaman yang dianggap merdeka dan dihuni
oleh kaum-kaum Dusun, Murut dan Sungai. Kaum-kaum ini hidup terpisah dengan
kumpulan lain atas faktor-faktor geografi seperti banjaran, bukit bukau, sungai
dan jeram. Bagi politik Kesultanan, sistem ini wujud di sekitar persisiran
pantai barat dan timur Borneo Utara dan bertapak kukuh di Pantai Barat.
Kawasan-kawasan ini di uruskan atau di tadbir oleh wakil-wakil kesultanan
Brunei. Walaupun dalam sistem Kesultanan Brunei tanah dan rakyat terletak di
bawah kuasa mutlak Sultan, namun dalam kes Borneo Utara, kaum bangsawan Brunei
diberi hak ke atas tanah dan penduduk. Hal ini menyebabkan tanah-tanah di
Pantai Barat terpecah kepada 3 iaitu tanah milik para pengiran, tanah kuripan
dan tanah Sultan. Sistem politik yang ketiga pula ialaah, sistem politik kuasa
bebas. Sistem ini wujud disebabkan keberanian, keperwiraan seseorang tokoh yang
dapat mencabar kuasa Sultan.Tokoh-tokoh ini menegakkan kekuasaan dan kewibawaan
mereka melalui undang-undang sendiri tanpa mengiktiraf atau menghiraukan
kuasa-kuasa lain. Golongan-golongan adalah daripada ketua-ketua yang mempunyai
pertalian darah dengan kesultanan Sulu serta keturunan Arab Sharif. Contoh
tokoh-tokoh ini adalah seperti Sharif Usman yang memerintah Marudu sekitar
tahun 1830-1840.
Kesultanan
Sulu mula berkuasa ke atas Sabah sekitar tahun 1662 apabila, perebutan Kuasa
antara Sultan Mohammad Ali dan Bendahara Abdul Mumin. Dengan itu, Sultan Brunei
terpaksa meminta pertolongan dari Sultan Sulu untuk menghapuskan pemberontak
yang ingin menggulingkan Sultan Mohammad Ali. Sebagai ganjaran, Sultan Brunei
telah memberikan separuh daripada Sabah
iaitu bahagaian Pantai Timur Borneo kepada Sultan Sulu. Kemudiannya, British
mula bertapak ke atas Sabah seawal tahun 1760-an apabila Alexander Dalrymple
membuat perjanjian dengan Sultan Sulu untuk membuka pangkalan
perdagangan Syarikat Hindia-Timur British di Pulau Balembangan yang terletak
kira-kira 20 batu dari utara Kudat. Kemudiannya, Dalrymple telah menggantikan nama pulau
Balembangan kepada “Felecia”. Walaubagaimanapun, pertapakan syarikat British di
Pulau tersebut tidak lama apabila pulau tersebut akhirnya di tinggalkan pada
tahun 1805. Pada tahun 1840-an British
telah berunding dengan Sultan Brunei untuk menyerahkan Labuan yang terletak di
Barat Laut Borneo. British ingin menjadikan Labuan sebagai pangkalan, melombong
arang batu, membanteras lanun serta meningkatkan perdagangan. Labuan kekal di
tangan British sehingga tahun 1907, apabila Labuan diletakkan di
bawah kerajaan negeri-negeri Selat.
Pada
tahun 1850-an, Wakil Amerika iaitu Charles Lee Moses telah membuat perjanjian
pajakan dengan Sultan Brunei selama 10 tahun dengan sewa sebanyak $ 9,500 setahun . Tidak lama
kemudian, Moses telah menyerah pajakan tersebut kepada pedagang AS di Hongkong
iaitu Joseph Torrey dan Thomas Harris. Akibat menghadapi masalah kewangan,
pada tahun 1875, Torrey telah menjual haknya kepada Baron Gustavus Baron
Overbeck berbangsa Austria yang bekerjasama dengan saudagar kaya
dari British bernama Alfred Dent. Pada tahun 1877, Overbeck telah berjaya
mendapatkan pajakan seluruh hak tanah sultan Brunei di Sabah selama 10 tahun
lagi iaitu dengan sewa sebanyak $ 15,000 setahun. Pada tahun 1878 pula,
Overbeck telah berunding dengan Sultan Sulu untuk menandatangani perjanjian
serah hak tanah di bawah kuasa Sultan Sulu kepada Syarikat Overbeck. Sultan Sulu
bersetuju untuk menyerahkan haknya dengan bayaran $ 5,000 setahun.
Sultan
Sulu juga menyerahkan seluruh haknya kepada British kerana kedua-dua pihak
tersebut memiliki kerjasama sulit dalam hal perdagangan senjata api dan ubat
bedil. Sehingga kini, Sabah masih membayar sewa kepada Sultan Sulu
sebanyak $5000 di sebabkan terdapat klausa dalam perjanjian tersebut yang
berkata ; “sekarang ini saya berikan ini kepada kamu sebagai sewa sehingga
tidak ada matahari dan bulan”. British walaubagaimanapun mengukuhkan kuasanya
di tanah Sabah apabila Syarikat Overbeck dan Dent mengalami masalah kewangan
dan terpaksa meminta suntikan kewangan daripada kerajaan British pada tahun
1878. British bersetuju untuk memberi bantuan kewangan dengan syarat hanya
wakil British sahaja yang boleh berada di Borneo Utara. Dengan itu, Overbeck
yang berbangsa Austria terpaksa menjualkan semua sahamnya kepada Alfred Dent. Pada
tahun 1888, Borneo Utara diletakkan di bawah naungan British di mana kerajaan
British akan memberikan perlindungan kepada Borneo Utara di bawah pengaruh
British. Sepanjang pemerintahan syarikat British di Borneo Utara, banyak
pembangunan telah pun dilakukan. Walaupun pemerintahan British berada dalam
keadaan aman, masih terdapat juga beberapa penentangan seperti penentangan Mat
Salleh (1894-1900) dan penentangan Rundum oleh kaum Murut pada tahun 1915. Pihak
BNBCC berupaya memerintah Borneo Utara sehingga 1942, selama 60 tahun apabila
Perang Dunia Kedua tercetus.
Tentera
Jepun mendarat di Labuan pada 1 Januari dan menduduki Borneo Utara sehingga ia
dibebaskan oleh askar dari ‘9th Division Australian Imperial Forces (A.I.F)’
pada tahun 1945. Selepas Perang Dunia Kedua, Borneo Utara telah ditadbir oleh
Pentadbiran Ketenteraan British (British Military Administration) sehingga 15
Julai 1946 apabila kerajaan sivil disambung semula. Pada 15 Julai 1946, Borneo
Utara diletakkan di bawah jajahan British kerana BNBCC tidak mampu membina
semula kemusnahan Borneo Utara selepas Perang Dunia Kedua. Kemusnahan teruk
yang dialami oleh bandar Sandakan telah menyebabkan Jesselton dipilih sebagai ibu
negeri selepas era Perang Dunia Kedua dan status ini kekal ke hari ini. Sistem
pentadbiran penjajahan selepas perang adalah sama dengan sistem pentadbiran
pada era BNBCC. Pembinaan semula dan pembangunan negeri Borneo Utara menjadi
fokus utama para pentadbir.
Pada
amnya keadaan negeri Borneo Utara adalah aman dan tenang sehingga tahun 1960-an
apabila wujudnya kesedaran politik. Keinginan kemerdekaan seperti yang dicapai
oleh negara lain telah sampai ke Borneo Utara. Penyebaran semangat ini bermula
dengan pengumuman yang dilakukan oleh Perdana Menteri Malaya, Tunku Abdul
Rahman pada tahun 1961 berkaitan dengan pembentukan Persekutuan Malaysia yang
terdiri daripada Malaya, Borneo Utara, Sarawak, Brunei dan Singapura. Malaysia
telah wujud dengan rasminya, tanpa Brunei, pada 16 September 1963 dan nama
Borneo Utara telah ditukar kepada Sabah. Terlebih dahulu dari itu, Borneo Utara
telah mencapai kemerdekaan dari British pada 31 0gos 1963. Bagaimanapun pada
tahun 1965, Singapura keluar daripada Persekutuan Malaysia.
2.0
Sejarah Sarawak
Sarawak adalah sebahagian daripada
Kesultanan Brunei. Sultan Brunei memrintah wilayah Sarawak melalui
pembesar-pembesar yang berasal dari Brunei. Sarawak pada awalnya adalah sebuah
daerah kecil yang dikelilingi Sungai Sarawak yang kaya dengan logam-logam emas
dan antimony. Semasa pemerintahan Sultan Omar Ali Syaifuddin II, Sultan Brunei
melantik seorang pembesar bernama Pangeran Mahkota dari Istana Brunei sebagai
gabenor Sarawak. Beliau mengambil alih pemerintahan daripada pembesar
tempatan.Penduduk tempatan tidak berpuas hati dengan pemerintahan Pangeran
Mahkota kerana beliau mengenakan cukai yang tinggi, memaksa rakyat bekerja di
lombong-lombong tanpa gaji serta merampas hasil-hasil keluaran rakyat. Pada
ketika ini, Pangeran Yusuf tiba. Beliau
merupakan bapa saudara Sultan Brunei yang dibuang dari istana. Pangran Yusuf
ini menghasut penduduk tempatan supaya memberontak Gabenor Sarawak. Kesannya,
kekacauan telah berlaku di Sarawak.
Seterusnya, pada tahun 1836, pemberontakan telah
berlaku terhadap Pangeran Mahkota yang dilakukan oleh Melayu dan Dayak Darat.
Pemberontakan ini diketuai oleh datuk Patinggi Ali. Pangeran Muda Hasim telah
dilantik oleh Sultan Brunei untuk mematahkan pemberontakan tersebut. Namun
begitu, beliau gagal dan terpaksa meminta bantuan daripada James Brooke.
Sebagai balasan, James Brooke akan dilantik menjadi Gabenor Sarawak. James
Brooke mendapatkan bantuan daripada kapten Henry Keppel dan kapal Dido,
kapal-kapal kepunyaan tentera diraja British (Phlegethon, Albatross, Roayalis)
serta sebuah kapal SHT bernama Nemesis. Akhirnya, James Brooke berjaya membantu
Raja Muda Hashim memadamkan pemberontakan itu. Pangeran Mahkota diusir keluar
dari Sarawak. Mengikuti perjanjian, James Brooke telah diisytiharkan sebagai
Raja Sarawak dengan gelaran Raja Putih. Beliau mengamalkan sistem pemerintahan
monarki iaitu raja mempunyai kuasa mutlak
di samping sistem pemerintahan tradisional juga diteruskan. Akan tetapi,
taraf beliau hanyalah sebagai ‘Gabenor’. Wilayah Sarawak masih lagi di bawah
kuasa Sultan Brunei. Kawasan pemerintahan James Brooke adalah bermula dari
Tanjung Datu hingga ke kuala Sungai Samarahan.
Pada
tahun 1846, kuasa pentadbiran kawasan Tanjung Datu hingga ke Kuala Sungai
Samarahan telah diserahkan secara sah kepada James Brooke. Beliau bersetuju
membayar pampasan tahunan kepada Sultan Brunei dan pangeran Muda Hasim sebanyak
$1000, $300 kepada Datu Patinggi, $150 kepada Datu Bandar dan $100 kepada Datu
Temenggung. James Brooke mempunyai hubungan yang baik dengan pembesar-pembesar
tempatan. Beliau telah melantik pembesar-pembesar tempatan menjadi penasihat
kanan dalam pentadbirannya. Dalam pada pemerintahan Raja Putih, Majlis
Tertinggi (1855) Majlis Negeri (1868) telah dibentuk bagi membantu pentadbiran.
Majlis tertinggi berfungsi untuk membuat dasar yang berkaitan dengan Sarawak.
Kemudiannya, James Brooke meluaskan kuasanya ke
atas Mukah. Mukah merupakan kawasan yang kaya dengan sagu. James Brooke
telah mendapat kebenaran daripada Sultan Brunei bagi meletakkan Mukah di bawah
kuasanya. Beliau telah mendirikan kota di sarikei keranan ingin menjaga
keamanan di kawasan tersebut. Lingkungan tahun 1853 hingga tahun 1861, Sultan
Brunei terpaksa menyerahkan beberapa kawaasan kepada James Brooke iaitu Sungai Sadong, Saribas, Rajang,
Samarahan, Krian, Sekrang dan kawasan bermula dari Rajang hingga ke Tanjung
Kidurong.
Pada tahun 1885, Sungai Trusan telah menjadi sebahagian
daripada Sarawak. Kawasan ini diserahkan oelh Sultan Brunei kerana penduduk di
situ sering bertelingkah. Pemerintahan James Brooke telah diteruskan oleh
Charles Brooke selepas kematiannya pada 1868. Charles Brooke telah bertindak
meneruskan usaha bagi meluaskan sempadan Sarawak. Majlis Negeri turut dibentuk.
Majlis Negeri ini berperanan dalam memberi peluang kepada pegawai dan pembesar
dari kawasan baru menyuarakan masalah. Ahli bagi Majlis Negeri ini adalah
terdiri daripada ahli Majlis Tertinggi, pegawai-pegawai kanan Eropah dan Melayu
serta ketua-ketua kaum Iban. Pada ketika
ini juga, orang Kayan dan Sungai Baram memberontak terhada kerajaan Brunei.
Mereka enggan membayar cukai kepada Sultan Brunei srta menghalau
pemungut-pemungut cukai yang datang daari Brunei. Raja Charles Brooke telah membincangkan perkara
ini dengan Sultan Brunei. Hasil daripada perbincangan tersebut, Sultan
Brunei telah membenarkan Charles Brooke
memerintah kawasan ini dengan bayaran tahunan yang tinggi. Dalam tahun yang sama, Sarawak telah
dibahagikan kepada lima bahagian. Hal ini adalah bagi memudahkan pentadbiran.
Setiap bahagian diketuai oleh seorang Residen dan dibantu oleh Penolong Residen
yang terdiri daripada orang Eropah. Manakala, setiap residen dibantu oleh
pegawai tempatan yang digelar Pegawai Anak Negeri. Mereka berperanan dalam
menasihati Residen, mengutip cukai dan mengetuai ekspedisi ketenteraan.
Setiap
bahagian mempunyai majlis yang dipengerusikan oleh Residen dan
pegawai-pegawainya. Di peringkat kampung pula, ketua penduduk menjalankan tugas
dengan mengekalkan peraturan, menyelesaikan pergaduhan dan memungut cukai. Jika
dilihat, sistem pentadbiran Raja Putih di Sarawak berjaaya menggabungkan sistem
barat dengaan unsur-unsur tempatan. Pada tahun 1890, Limbang telah diserahkan
oleh Sultan Hashim (sultan baru) kerana ketua-ketua dan penduduk-penduduk sering
memberontak terhadap Sultan Brunei. Manakala, Bandar Lawa dan
petempatan-petempatan di sepanjang sungai-sungainya adalah milik Borneo Utara. Penduduk Lawa dan kawasan sekitarnya
merupakan suku bangsa yang sama seperti penduduk di Sungai Trusan yang telah pun menyertai Sarawak. Oleh yang
demikian, pada tahun 1905, Sarawak telah membeli Lawa dari Syarikat Borneo
Utara. Pada tahun 1941,Vyber Brooke telah membentuk satu perlembagaan bagi
Sarawak. Dalam perlembagaan tersebut, Vyner Brooke telah menyerahkan kuasa
mutlaknya kepada Majlis Tertinggi dan Majlis Negeri. Majlis Tertinggi mempunyai
ahli sebanyak 5 orang, manakala Majlis Negeri pula mempunyai ahli seramai 25
orang iaitu 14 orang ahli rasmi dilantik daripada pegawai perkhidmatan wan
Sarawak dan 11 ahli tidak rasmi yang dilantik oleh Raja Brooke bagi menjaga
kepentingan penduduk. Vyner Brooke telah berjanji ingin memberikan kemerdekaan
kepada Sarawak.
Pada
1 Julai 1946, Sarawak telah menjadi tanah jajahan British. Hal ini bermakna,
tamatnya pemerintahan Raja Putih secara rasmi dan British meluaskan kuasa penuh
ke atas Sarawak. Pada 8 Disember 1946, selepas Perang Dunia Kedua, British
mengambil alih Sarawak.Kerajaan kolonial mula untuk membiarkan Sarawak secara
beransur-ansur bergerak ke arah cara bebas. Dalam 10 tahun yang pertama,
British telah mengekalkan Perlembagaan tahun 1941 yang diilhamkan oleh
Raja-raja Brooke. Kemudiannya, Majlis Tempatan telah dtubuhkan pada 1948 yang
bertujuan memberikan latihan kepada penduduk dalam pemerintahan. Majlis Tempatan
tersebut berkuasa dalam menguruskan pelajaran kesihatan, bekalan air, bekalan
kuasa elektrik, jalan raya daan pungutan cukai. Namun, pada taahun 1956,
kerajaan British telah meluluskan perlembagaan baru. Perlembagaan ini telah
dikuatkuasakan pada 1 April 1957. Dalam perlembagaan tahun 1956 ini, Majlis
Tertinggi dan Majlis Negeri terus wujud bagi membantu Gabenor Sarawak. Ahli
majlis Tertinggi adalah seramai 10 orang, manakala ahli Majlis Negeri seramai
22 orang yang dipilih oleh rakyat secara tidak langsung dari Majlis Daerah ke
Majlis Penasihat Bahagian dan akhirnya ke Majlis Negeri. Majlis Tempatan pula
telah diubah menjadi Majlis Daerah.
Pada
27 Mei 1961, Perdana Menteri Malaya, Tunku Abdul Rahman, yang dicadangkan dekat
politik dan ekonomi kerjasama di antara Persekutuan Tanah Melayu, Singapura,
Sarawak, Borneo Utara (Sabah sebagai dikenali ketika itu) dan Brunei dalam
bentuk penggabungan. Seterusnya, pada 22 Julai 1963, Sarawak diteruskan ke
arah kerajaan sendiri sebagai sebuah negara berdaulat dengan kabinet negeri
yang diketuai oleh yang pertama Ketua Menteri Tan Sri Stephen Kalong
Ningkan. Pada 9 Julai 1963 pula, Perjanjian Malaysia telah ditandatangani
oleh Malaya, Sabah, Sarawak dan Singapura. Terdapat perjanjian 18 perkara Sarawak
dalam proses mewujudkan Malaysia. Tujuannya perjanjian ini adalah untuk
melindungi kepentingan dan hak-hak dan autonomi rakyat negeri ini selepas
pembentukan Malaysia. Malaysia telah ditubuhkan pada 16 September 1963,
dan terdiri daripada Persekutuan Tanah Melayu, Singapura, Sarawak dan Borneo
Utara (kini Sabah).
0 comments:
Post a Comment